To gospodarstwo, położone w Kalitniku (Michałowo), specjalizuje się w hodowli koników polskich i bydła polskiego czerwonego, dwóch rodzimych ras, które przyczyniają się do ochrony środowiska. Dodatkowa działalność rolnicza obejmuje produkcję paszy dla zwierząt.

Gospodarstwo posiada około 100 koników polskich i obejmuje 1800 hektarów, w tym 30 hektarów gruntów rolnych, a pozostała część składa się z trwałych użytków zielonych, terenów podmokłych i nieużytków. Założone w 1990 roku gospodarstwo początkowo wykorzystywało zwierzęta należące do lokalnych rolników, ale później PTOP przejęło na własność konie i bydło rodzimych ras, należących do chronionych zasobów genetycznych. Działa w trzech lokalizacjach w północno-wschodniej Polsce: Żywkowo w województwie warmińsko-mazurskim oraz Białowieża i Kalitnik w województwie podlaskim.

Cele

Głównym celem gospodarstwa jest przywrócenie użytkowania pastwisk i łąk przez dużych roślinożerców, co pomaga w retencji wody w rowach melioracyjnych i chroni miejsca lęgowe dla różnych gatunków ptaków. Takie podejście nie tylko łagodzi skutki zmian klimatycznych, ale także nadaje priorytet ochronie zagrożonych gatunków fauny i flory. Drugim celem jest zachowanie zasobów genetycznych konika polskiego i bydła polskiego czerwonego.

W tym gospodarstwie koniki polskie przyczyniają się do ochrony populacji ptaków i ich siedlisk lęgowych poprzez poprawę warunków na łąkach. Inne zaobserwowane skuteczne praktyki obejmują specjalne ogrodzenia chroniące ptaki przed małymi drapieżnikami, takimi jak lisy i borsuki, zarządzanie wodą poprzez system rowów, kanałów i zbiorników wodnych oraz wykorzystywanie energii fotowoltaicznej do zasilania ogrodzeń i budynków

To gospodarstwo, stowarzyszenie działające bez zysku ekonomicznego (non-profit), koncentruje się na ochronie różnorodności biologicznej i zachowaniu zasobów genetycznych koników polskich, służąc jako centrum edukacyjne dla odwiedzających. Użytki zielone (podmokłe łąki) są domem dla bogatej koegzystencji ptaków i zwierząt. Główna działalność koncentruje się na ochronie populacji ptaków poprzez wykorzystanie i zachowanie populacji koników polskich. Każdego roku, od marca do lipca, na tych łąkach gniazduje wiele gatunków ptaków, takich jak bekasy, rycyki i kuliki wielkie. Po sezonie lęgowym ptaków, na użytki zielone wprowadzane są koniki polskie, które mają dwa główne cele:

1. Utrzymanie warunków na użytkach zielonych: Poprzez wypasanie, deptanie i wspomaganie wysiewania konie zapewniają optymalne warunki na użytkach zielonych do następnego cyklu lęgowego gniazdujących tam ptaków.
2. Odstraszanie drapieżników: Obecność koni pomaga odstraszać drapieżniki, takie jak lisy i borsuki, zwiększając bezpieczeństwo ptaków.

Korzyści

• Zwiększona ochrona ptaków poprzez wspieranie okresów wylęgu i wykluwania się przy jednoczesnym zachowaniu koników polskich.
• Poprawa warunków na użytkach zielonych poprzez naturalną pielęgnację przez konie.
• Zwiększona ogólna bioróżnorodność farmy.

Wady

• Wdrożenie w prywatnych gospodarstwach rolnych jest trudne ze względu na wymagany szeroki zakres zarządzania i czas potrzebny na monitorowanie gniazd.
• Potencjalne konflikty między odwiedzającymi a półdzikimi końmi, stanowiące wyzwanie dla interakcji między ludźmi a dzikimi zwierzętami.

To gospodarstwo wdrożyło strategię grodzenia pastwisk, która obejmuje siatki naziemne i podziemne w celu ochrony użytków zielonych. Rozwiązanie to zapobiega przedostawaniu się drapieżników na ten obszar, chroniąc gniazdujące tam ptaki, a także konie.

Cel rozwiązania

Teren gospodarstwa znajduje się na podmokłych łąkach z bezpośrednim dostępem do lasu. Podmokła gleba uniemożliwia małym ssakom kopanie wystarczająco głęboko, aby ominąć siatkę i ogrodzenie. Ponadto drewniane słupki są wysokie, aby uniemożliwić zwierzętom przeskakiwanie, a co drugi słupek jest naelektryzowany dla dodatkowego bezpieczeństwa.

Koszt wdrożenia

Koszt materiałów i robocizny dla tego rozwiązania wynosi od 50 do 100 euro za metr, w zależności od użytych materiałów i lokalnych stawek robocizny.

Korzyści

• Zapobiega przeskakiwaniu lub podkopywaniu się zwierząt pod ogrodzeniem w celu dotarcia do łąk.
• Chroni konie przed potencjalnymi drapieżnikami.
• Poprawia bioróżnorodność farmy poprzez trzymanie dzikich zwierząt z dala od gniazd ptaków.

Wady

• Wymaga energii.
• Ryzyko porażenia prądem zwierząt.

Gospodarstwo to wdrożyło system rowów i kanałów, aby regulować poziom wody na użytkach zielonych podczas intensywnych opadów deszczu, poprawiając gospodarkę wodną i wspierając zarówno zwierzęta gospodarskie, jak i różnorodność biologiczną.

Cel rozwiązania

Teren gospodarstwa znajduje się na podmokłych łąkach, gdzie opady deszczu powodują nadmierne gromadzenie się wody w niektórych miesiącach roku. Aby usunąć nadmiar wody z łąk i uczynić ziemię użyteczną, rowy i kanały są budowane przy użyciu piasku i ziemi. Kanały te gromadzą również naturalną roślinność, która działa jak filtr wody. Przepływ wody jest regulowany przez struktury kontroli przepływu, a konie mogą pić bezpośrednio z kanałów.

Koszt wdrożenia

Szacowany koszt wdrożenia tego rozwiązania wynosi do 20 000 euro, w zależności od czynników takich jak rodzaj gleby, wymiary rowu, struktury kontroli wody, stawki robocizny i pozwolenia środowiskowe.

Korzyści

• Usuwa nadmiar wody z użytków zielonych.
• Zapewnia wodę pitną dla koni.
• Wspiera inne zwierzęta na pastwisku, zapewniając im dostęp do wody.
• Utrzymuje bioróżnorodność poprzez zarządzanie poziomem wody.
• Zmniejsza obciążenie pracą i minimalizuje potrzebę większych inwestycji.

Wady

• Woda może nie spełniać “standardów wody pitnej”, a konie mogą ją zamulić, chodząc po kanałach.
• Zakłóca naturalny przepływ wody, ponieważ odbiega od naturalnych meandrów.
• Rowy muszą być płytkie i dostępne, aby zapewnić bezpieczne pojenie zwierząt gospodarskich.

Gospodarstwo to pokazuje, jak zintegrować praktyki ochrony i zrównoważonej hodowli, równoważąc zachowanie dziedzictwa rasy koni Konik Polski z celami ekologicznymi.

Program ochrony koni rasy Konik Polski

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków opracowało program ochrony konika polskiego, starej półdzikiej rasy pochodzącej z Polski. Znane ze swojej odporności i zdolności adaptacyjnych, konie te posiadają unikalne cechy, takie jak odporność i charakterystyczne umaszczenie myszate. Program obejmuje selektywną hodowlę i monitoring genetyczny w celu zachowania tych cech, przy jednoczesnym wykorzystaniu wypasu zachowawczego. Dzięki tej praktyce Koniki Polskie pomagają w przywracaniu i zarządzaniu użytkami zielonymi, zapobiegając zarastaniu krzewami i utrzymując otwarte siedliska, co wspiera lokalną różnorodność biologiczną.

Zarządzanie stadem i dobrostan

Około 100 Koników Polskich jest trzymanych w warunkach w naturalnych lub półnaturalnych, aby zachować ich naturalne instynkty. W chłodniejszych miesiącach konie są przenoszone na regularnie monitorowane pastwiska zimowe, aby zapewnić im dobrostan. Klacze są kryte co dwa lata, a opieka weterynaryjna, w tym odrobaczanie i dodatkowe karmienie, jest zapewniana w trudnych okresach roku, gdy dostęp do zielonki jest niewystarczający. Aby zapewnić różnorodność genetyczną, stado jest podzielone na mniejsze grupy (do 8 zwierząt), wprowadzając różne ogiery do hodowli.

Korzyści

• Zachowuje różnorodność genetyczną koni rasy Konik Polski, służąc jako rezerwa genetyczna.
• Pozytywnie wpływa na lokalne użytki zielone.

Wady

• Wymaga odpornego systemu, który nie jest nadmiernie zależny od dotacji.
• Trudności w sprzedaży koni rasy Konik Polski.

Gospodarstwo to wykorzystuje „zieloną energię”, instalując panele fotowoltaiczne w różnych miejscach, w tym na dachach budynków i ogrodzeniach, aby zasilać ogrodzenia elektryczne i struktury gospodarstwa w sposób zrównoważony.

Cel rozwiązania

Zastosowanie energii odnawialnej w postaci paneli słonecznych zmniejsza zależność od paliw kopalnych, wpisując się w zrównoważone praktyki rolnicze i przynosząc korzyści środowisku.

Koszt wdrożenia

• Konfiguracja ogrodzenia elektrycznego: System paneli słonecznych o mocy 20-50 W z akumulatorem 12 V, kontrolerem ładowania i falownikiem kosztuje około 200-500 euro, w zależności od rozmiaru panelu i akumulatora.
• Instalacja na dachu: System fotowoltaiczny o mocy szczytowej 36 kW zainstalowany na istniejącym dachu może kosztować około 45 000 euro.

Koszty będą się różnić w zależności od wielkości instalacji, materiałów i dotacji dostępnych w różnych krajach.

Korzyści

• Zmniejsza zależność od sieci elektrycznej, co jest szczególnie korzystne na obszarach z częstymi przerwami w dostawie prądu lub wahaniami cen energii elektrycznej.
• Zmniejsza ślad węglowy gospodarstwa.
• Umożliwia elektryfikację poza siecią odległych działek lub części gospodarstwa.

Wady

• Wysokie początkowe koszty instalacji paneli, falowników i akumulatorów, z długim okresem zwrotu.
• Wymaga bieżącej konserwacji, co zwiększa koszty.
• Ograniczona żywotność komponentów, w szczególności baterii.
• Wydajność zależy od warunków pogodowych.
• Wyzwania związane z utylizacją baterii i zużytych paneli słonecznych.